Raporti i Moneyval 2023 dhe Shqipëria kundër Pastrimit të Parave

Shqipëria ka marrë një vlerësim pozitiv në vlerësimin e fundit nga Moneyval për plotësimin e disa kritereve teknike ligjore mbi mbikëqyrjen dhe transparencën e disa lloje biznesesh.

Ky organ monitorues i Këshillit të Europës, zyrtarisht i njohur si Komiteti i Ekspertëve për Vlerësimin e Masave kundër Pastrimit të Parave dhe Financimit të Terrorizmit, vijon ta mbajë Shqipërinë në listën gri të pastrimit të parave. 

Sipas raportit të fundit, vendi ka përmirësuar edhe masat për rregullimin dhe mbikëqyrjen e noterëve dhe agjentëve të pasurive të paluajtshme. Megjithatë, Shqipëria dhe Turqia janë të vetmet vende në Europë që renditen në listën gri të Moneyval. Dhe ndërsa vendi mund të ketë shënuar progres në dokumentacion dhe përditësim ligjor, i njëjti progres mund të mos përputhet me realitetin faktik.

Gjatë kohëve të fundit, ekonomia shqiptare po përjeton një vëllim të paprecedent likuiditeti, i cili është reflektuar në një prirje rënëse të kërkesës për kredi nga bizneset, si edhe në fundosjen historike të euros përballë lekut.

Gjithashtu, ambicia e qeverisë për të formalizuar shumë financiare nga burime të paqarta përmes një amnistie fiskale, është përballur me kritika nga institucionet ndërkombëtare dhe me kritika të ekspertëve vendas, të cilët druhen se kjo masë do t’i hapte rrugën një skeme masive të pastrimit të parave.

Sipas ekspertëve të ftuar në studio, Shqipëria ka bërë shumë pak për plotësimin e rekomandimeve të Moneyval.Edhe raporti më i fundit pavarësisht zhvillimeve pozitive në disa hallka të parëndësishme të sistemit, evidenton qartë faktin që sektorë të rëndësishëm të ekonomisë si tregu i lojrave të fatit, apo tregu i ndërtimit dhe zyrat e këmbimit valuor mbeten ende vatra të potencialit për pastrim parash. Megjithatë, ekspertët evidentuan faktin që janë marrë hapa seriozë në disa elementë kycë për frenimin e fenomenit të pastrimit të parave duke fuqizuar rolin e shoqatave profesionistë, duke i përfshirë ata në një rol më aktiv në prandalimin e pastrimit të parave. Kështu është e rëndësishme përfshirja  enoterëve në procesin e shitblerjes së pasurive të patundshme si një hallkë e cila nuk garanton gjithë mbritjen e nevojshme, por ama është një filtër mjaft i mirë. E njëjta llogjikë vlen për shoqatat e kontabilistëve të miratuar dhe forcimi i rolit të tyre në pasqyrimin sa më të saktë të paqsqyrave financiare, si një element të rëndëishëm për reduktimin e faturave fiktive, një instrument i përdorur gjerësisht nga abuzuesit.

Megjithatë, ekspertët evidentuan nevojën imediate për një rakordim më të mirë të punës mes organeve ligjzbatuese (polici, prokurori, gjykatë) në evidentimin dhe kapjen e abuzuesve, pavarësisht resteve modeste të raportuara nga aktorët e tregut. Një element mjaft i rëndësishëm në këtë luftë është padyshim digjitalizimi i proceseve të shërbimeve publike dhe transaksioneve të sipërmarrjes private si një mjet mjaft efikas për reduktimin e cash-it në ekonominë e vendit.

 

Te ftuar në panel:

Z. Eduard Gjokutaj, Ekspert për Cështjet Fiskale

Zj. Eriola Hoxha, Eksperte për Cështjet Ekonomike e Sociale

Z. Artan Gjergji, Ekspert i Tregjeve dhe Shërbimeve Financiare